Sprawdzian „Long term” – ciągła ocena jakości w chemii klinicznej
(„ocena wg średnich”)
W sprawdzianie tym materiałem kontrolnym jest liofilizowana surowica ludzka (DayTrol) lub bydlęca (LongTrol). Razem z materiałem otrzymujemy podane wartości nominalne (należne). Ten sam materiał, o tych samych stężeniach, w ilościach jakie zapotrzebuje laboratorium, przysyłany jest na określony okres czasu np. na rok. Należy w nim wykonać oznaczenia co najmniej kilkakrotnie w ciągu miesiąca (minimum 8 razy) w serii niejednoczesnej. Wyniki odsyłane są do Labquality na koniec miesiąca. Uzyskuje się z nich dwie informacje tzn. wartość średnią i odchylenie standardowe: dla Waszego laboratorium (Xw,SDw) i dla wszystkich laboratoriów wspólnie (XL,SDL). Te informacje są przedmiotem opracowania statystycznego i oceny.
Liczbowe przedstawienie wyników kontroli długookresowej (Numerical summary)
Zestawienie to obejmuje wyniki poszczególnych analiz zgrupowane odpowiednio do stosowanych metod (output group).
Dla każdej grupy metodycznej podane są kolejno:
- wartość średnia X: jest to średnia skorygowana. Sposób wyliczenia tej średniej polega na tym, że najpierw wyznaczana jest mediana ze wszystkich wyników, po czym wyniki poza zakresem ± 3 odchyleń standardowych są odrzucane. Następnie dla wyników, które mieszczą się w zakresie ± 3 odchyleń standardowych obliczana jest średnia, którą nazywamy skorygowaną.
- odchylenie standardowe rozrzutu międzylaboratoryjnego (SD).
- współczynnik zmienności międzylaboratoryjnej dla poszczególnych grup metodycznych (CV%).
- liczba laboratoriów pracujących danymi metodami / liczba nadesłanych wyników (n).
Graficzne przedstawienie wyników
Rezultaty kontroli długookresowej obejmują:
- A – histogram wewnątrzlaboratoryjnych średnich miesięcznych (Distribution of mean results),oraz tabelkę z danymi liczbowymi,
- B – wahania Waszej średniej i precyzji w dłuższym okresie czasu (Variation of laboratory results),
- C – Usytuowanie Waszej precyzji i dokładności na tle wszystkich laboratoriów (Laboratory’s analytical performance).
| A | B | C |
A Histogramy
A Histogram grupuje średnie wewnątrzlaboratoryjne wyników z wszystkich laboratoriów, otrzymane w ciągu ostatniego miesiąca. Liczba wyników, z których obliczono średnią jest więc znacznie większa niż liczba laboratoriów (w odróżnieniu od kontroli krótkookresowej). Do histogramu nie są włączane ekstremalne średnie tj. te , które nie mieszczą się w zakresie: mediana dla średnich 3 SD rozrzutu średnich.
Histogram dla wszystkich średnich zaznaczony jest pogrubioną linią. Przyjmujemy, że reprezentuje on jednorodną populację jeżeli jest przynajmniej w przybliżeniu, monomodalny. Taki histogram obrazuje międzylaboratoryjną porównywalność średnich i stanowi układ odniesienia dla oceny Waszej średniej. Im szersza podstawa histogramu, tym gorsza porównywalność. Jednakże ten histogram ma znacznie mniejszy rozrzut niż histogram dla pojedynczych wyników w kontroli krótkookresowej („Short-term”), ponieważ rozrzut spowodowany błędem precyzji i wewnątrzlaboratoryjnej kalibracji jest w znacznej mierze wyeliminowany. A zatem ten histogram jest główną obserwacją w kontroli długookresowej.
Jeżeli Wasza metodyka jest stosowana w co najmniej 6 innych laboratoriach, wówczas naniesiony jest odrębny histogram (szary) w tej samej skali.
Wasza średnia z ostatniego miesiąca zaznaczona jest pod histogramem jako czarne kółko. Zaopatrzona jest w zakres rozrzutu wyników z których została obliczona: są to strzałki znajdujące się na szarym prostokącie pod histogramem obejmujące 2 SD Waszej precyzji. Szary prostokąt wyznacza granice błędu dopuszczalnego.
W ramce pod histogramem podane są wyniki liczbowe, dotyczące rozrzutu średnich otrzymanych z wyników w danym miesiącu:
All results – dane dotyczą wszystkich otrzymanych wyników
Own group – Wasza grupa metodyczna
All – Wszystkie grupy metodyczne
| X (mean) | średnia |
| X±12% (target limits) | zakres błędu dopuszczalnego przyjęty przez Labquality |
| CV50/90% | wartość CV jaki osiągnęło 50% najlepszych laboratoriów/wartość CV jaki osiągnęło 90% laboratoriów |
| CV%-target | docelowy CV precyzji wewnatrzlaboratoryjnej, zalecany przez fińskich ekspertów |
| n(lab/results) | liczba laboratoriów w Waszej grupie/ilość otrzymanych wyników w Waszej grupie |
B Wasza precyzja przedstawiona jest graficznie w formie wykresu Levey-Jennings’a dla poszczególnych miesięcy (Month) oraz sumarycznie dla wszystkich miesięcy (z prawej strony).
Czarne kółeczka przedstawiają Wasze średnie z danego miesiąca, a biegnące od kółeczek czarne pionowe linie przedstawiają rozrzut wyników w danym miesiącu obejmujący ±2 SD (czyli Waszą wewnątrzlaboratoryjną zmienność). Szary obszar określa błąd dopuszczalny (wg. ekspertów fińskich) w odniesieniu do średniej międzylaboratoryjnej w Waszej grupie metodycznej. Po prawej stronie, oddzielona część wykresu ilustruje wyniki zebrane w ciągu całego dotychczasowego okresu kontroli – czyli średnią z wszystkich Waszych wyników zebranych dotychczas oraz rozrzut wszystkich zebranych dotychczas wyników obejmujący ±2 SD.
| Own results
dane dotyczą wyników Waszego laboratorium |
Nazwa ostatniego miesiąca z którego pochodzą wyniki | Okres czasu z jakiego zebrano dotychczasowe wyniki |
| X (mean) | Wasza średnia w danym miesiącu | średnia z wszystkich Waszych wyników zebranych dotychczas |
| Diff% (bias)
-procentowa różnica między Waszą miesięczną średnią i średnią wszystkich lab. z Waszej grupy metodycznej |
w danym miesiącu | na przestrzeni całego okresu kontroli |
| SD (std deviation)
wyrażone liczbowo odchylenie standardowe |
w danym miesiącu | na przestrzeni całego okresu kontroli |
| CV%
wyrażony w % współczynnik zmienności wewnątrzlaboratoryjnej |
w danym miesiącu | na przestrzeni całego okresu kontroli |
| n(number of results)
liczba Waszych wyników |
otrzymanych w danym miesiącu | otrzymanych dotychczas |
Proszę zwrócić uwagę, że otrzymujecie Państwo dwie wartości średnie:
- średnią z wyników ostatniego miesiąca, która potwierdza albo kwestionuje stabilność kalibracji Waszej analizy w ostatnim miesiącu,
- średnią z wszystkich wyników z kilku miesięcy; jest ona najbardziej miarodajna do oceny błędu dokładności, ponieważ pochodzi ze znacznej liczby danych. Wartość tą można potraktować jako Waszą „wartość prawdziwą” w kontroli wewnątrzlaboratoryjnej.
C Usytuowanie Waszej precyzji i dokładności na tle wszystkich laboratoriów (Laboratory’s analytical performance)
Dane te są podawane, jeżeli ilość wyników otrzymanych z Waszego laboratorium jest ³ 8, a liczba laboratoriów w waszej grupie metodycznej jest ³ 6.
Wasza miesięczna precyzja (Internal CV%)
Przedstawiony jest wydłużony prostokąt opisany dwiema skalami. U góry znajduje się liniowa skala obrazująca wszystkie uzyskane dane o precyzji wewnątrzlaboraroryjnej w Waszej grupie metodycznej, np. od 0 do 20%. Precyzja uzyskana przez Wasze laboratorium przedstawiona jest w postaci czarnego rombu. Różnie zacieniowane obszary prostokąta ilustrują precyzję uzyskaną przez – odpowiednio – 50% najlepszych laboratoriów, dalej 75% i 90% laboratoriów Waszej grupy metodycznej.
Jeżeli uzyskana precyzja jest gorsza niż zalecana przez ekspertów (przekracza zalecany błąd dopuszczalny), poniżej drukowany jest dodatkowy komentarz.
Wasza miesięczna dokładność, błąd systematyczny (Diff% – bias of result mean)
Przedstawiony jest prostokąt z różnie zacieniowanymi obszarami, opisany dwiema skalami. U góry znajduje się procentowa skala odchylenia średnich wewnątrzlaboratoryjnych od średniej międzylaboratoryjnej w Waszej grupie metodycznej. Wielkość odchylenia Waszego laboratorium (wasz błąd systematyczny) przedstawia czarny romb. Na dolnej skali zaznaczone są wielkości błędu systematycznego (dodatniego i ujemnego) uzyskane przez 50% najlepszych laboratoriów.
Pod wykresem znajduje się komentarz informujący jaka część wyników laboratorium (%) na przestrzeni ostatnich miesięcy (max 12) mieściła się zakresie przyjętego błędu dopuszczalnego.